Afwijkende mondgewoonten is de verzamelnaam voor stoornissen als duim- of vingerzuigen, chronisch mondademen, een tussentandse slikbeweging en een tussentandse uitspraak (lispelen).
De gevolgen zijn van mens tot mens verschillend, maar in de regel zien we bij kinderen met afwijkende mondgewoonten een verstoorde gebitsstand en een misvormd gehemelte, waardoor de neusademhaling ook bemoeilijkt wordt. Wanneer er continu door de mond wordt geademd, ademen we droge, onverwarmde en ongereinigde lucht in. Dit heeft invloed op de hardnekkigheid van plaquevorming op de tanden, op de temperatuur van de hersens en op de algemene lichaamshouding. Daarnaast slikken chronische mondademers beduidend minder vaak dan neusademers, waardoor de Buis van Eustachius, die het binnenoor met de mond-keelholte verbindt, zijn functie verliest met in de regel een gehoorverlies van 20 tot soms 30 dB.
Gebruik van de tong
Een ander gevolg van open mondademing is dat de tong onderin de mond ligt en bij het slikken komt de tong tussen of tegen de tanden aan met als gevolg een scheefstand van de tanden met daarnaast vaak articulatieproblemen. Niet alleen bij het slikken, maar ook bij het spreken kan de tong tussen of tegen de tanden komen. Men kan gaan slissen of lispelen. Door te slappe tongspieren en een afwijkende tongmotoriek wordt de S verkeerd uitgesproken. Behalve tijdens het uitspreken van S komt het voor dat de tong bij T, D, L ,N, R en Z naar voren komt. Het spreken kan daarbij slecht verstaanbaar of zelfs storend worden.
Een verstoorde gebitsstand en een tussentandse spraak gaan vaak hand in hand. Bij het ene kind versterkt de afwijkende spraak- en slikontwikkeling de vervorming van de kaak- en gebitsgroei, en bij het andere kind roept een vervormde kaak- en gebitsgroei juist een afwijkende spraak- en slikafwijking op. Het is duidelijk dat een succesvolle behandeling van afwijkende mondgewoonte een multidisciplinaire aanpak vereist. Dit kan bestaan uit een behandeling van een gespecialiseerde tandarts of orthodontist.
De rol van logopedie
Bij kinderen wordt het door de mond ademen zo vroeg mogelijk aangepakt. Zo wordt voorkomen dat verkoudheden en oorontstekingen telkens weer terugkomen. Middels spierversterkende oefeningen voor de tong en lippen leert het kind hoe hij/zij de lippen gesloten moet houden, waardoor het vanzelf door de neus gaat ademen.
Duim-, en speenzuigen
Zuigen op een duim,
vinger of speen is heel normaal bij baby’s en peuters. Zij hebben een grote zuigbehoefte en het biedt hen een gevoel van veiligheid, maar tussen het tweede en derde levensjaar moet dit duim- of
speenzuigen zijn afgeleerd. De logopedist leert uw kind het duim-, of speenzuigen af.